آموزش (ترغیب فرزندان به سوى علم آموزى )

اولیا و مربیان براى رساندن نسل نو به کمال حقیقى خود، باید آنها را به سوى علم آموزى دعوت کنند، چه آنکه و دانش نوربخش خرد، زنده کننده جان آدمى و بهاى نفیس آن است .

اگر در تحصیل علم و دانش کوشش نشود، چه بسا آدمى خود را به بهاى ارزان مى فروشد. بدون معرفت و شناخت آدمى کور است و کور چیزى را نمى بیند تا براى نجات خویش بدان دست یازد و چنگ زند.

قرآن مجید با آوردن بیش از ((150)) بار واژه ((علم )) و بیش از ((770)) بار کلمات برگرفته از آن ، همچنین در 27 آیه با استفاده از جمله ((اعملوا: بدانید)) دعوت صریح به فراگیرى علم نموده است .

این کتاب آسمانى با استفاده از انواع عبارات و لطایف ، آدمى را به سوى معرفت و دانش سوق مى دهد و علم و آگاهى را برترین امتیاز، سودمندترین گنج و کارسازترین نعم الهى برشمرده است .

وجود مردم دانا مثال زر و طلاست 

به هر کجا که رود، قدر و قیمتش ‍ دانند 

بزرگ زاده نادان به شهر وا ماند 

که در دیار غریبش به هیچ نستانند مرحوم علامه طباطبایى فرموده است : علم و دانش واقعى ، آن علم ودانشى است که آدمى را به سوى حق رهنمایى کند، زیرا انسان به وسیله علم به خدا کامل مى شود و از آن به معناى واقعى کلمه سود مى برد و از فقدان و نبود آن علم زیان مى بیند و سایر علوم غیر از علوم الهى مانند مال و ثروت است که در زندگى دنیا از آن بهره مند مى گردد ولى به فناى دنیا فانى مى شود.(1) 

باید دانست که تعلیم مقدمه تربیت است . علم و دانش از راههاى مختلف همچون آموزش ، پرسش ، تجربه ، کثرت مطالعه ، مباحثه بارور مى شود.

راه تحصیل و ازیاد علم ، بدون سؤ ال و پرسش ممکن نیست . زیرا سؤ ال اندوخته اى عملى (افکار تازه و علوم ) دیگران را با ما مرتبط مى سازد و از این طریق نواقص و کمبودهاى ما را بر طرف مى سازد و استعدادها و دانستنى هاى علمى ما را همچون غنچه باز مى کند و به گل مى نشاند و آن را از اجمال به تفصیل در مى آورد و از این طریق عقل و دانش ما را شکوفا مى سازد. العلم خزائن ومفاتیحه السوال .(2) 

امام رضا (علیه السلام ) فرمود: علم گنجینه هاى کمال است و کلیدهاى آن گنجینه ها، پرسش کردن است که این کلید همه درهاى پیشرفتهاى علمى را در برابر انسان مى گشاید.

امید عافیت آنگه بود موافق عقل 

که نبض را به طبیعت شناس ‍ بنمایى 

بپرس آنچه ندانى که ذل پرسیدن 

دلیل راه تو باشد به عز دانایى 

من کان فى طلب العلم کانت الجنة فى طلبه .(3) 

کسى که در طلب علم مى کوشد، بهشت نیز در طلب اوست .

والعلم اجمع لاهله من الاباء.(4) 

علم و دانش فراهم کننده تر است براى اهل علم از نسب پدران .

(آنها که پیوسته با مطالب علمى سروکار دارند. پیوندشان با یکدیگر استوارتر است تا رابطه برادران نسبت به یکدیگر به واسطه پدرانشان ).

شرح حال موفقیت دانشمندانى که به مقصود خویش نایل آمده و شاهد آرزو را در آغوش کشیده اند، به ما مى فهماند که این گروه براى رسیدن به قله رفیع دانش چه رنجها و صدماتى متحمل شده اند و از چه مراحل پرآفت و خطر گذشته اند. این اشخاص براى بارور ساختن استعداد و قواى خود، از طریق سؤ ال و پرسش هر معضله علمى ، آن مانع را از سر راه خود کنار زده و دیگر هیچ چیز آنها را از سیر در خط ترقى باز نمى داشت .

هر کس از نتایج و ثمرات علم و دانش بهره مند شود، هرگز از استعانت جستن از علوم دیگران مستغنى و بى نیاز نخواهد شد زیرا کسى که علم خود را به اندازه اى بداند که دیگر نخواهد از کسى چیزى بیاموزد، هیچوقت به انجام کارى بزرگ نخواهد شد. بر هر جوینده لازم است در آموختن و پرسش مطالب علمى خجالت نکشد و با کمک و مساعدت کسانى که از او باتجربه ترند، چیزهاى تازه اى بیاموزد، کسانى که در اثر تجربه زیاد پخته و خردمند شده اند هم ، همیشه سعى دارند درباره مطالب مهم مرتب سؤ ال کنند.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- تفسیر المیزان ، جلد 17، ص 260 - 258. 

2- عیون اخبار الرضا، باب 3. 

3- میزان الحکمه ، جلد 6، ص 471. 

4-بحارالانوار، جلد 74، ص 175.