آگاهى و آزادى در انتخاب همسر (بلوغ روانى )

از دیدگاه امام هشتم (علیه السلام ) مبناى ازدواج موفق ، باید براساس ‍ رضایت و تمایل دختر و پسر استوار باشد تا زندگى مشترک دوام یابد. همچنین آن حضرت ، اعمال تام پدر در امر ازدواج دختر و یا هرگونه باج ستانى در این زمینه را غیر مشروع و ناروا معرفى فرموده است .

قال عن الوشاء عن الرضا (علیه السلام ): سمعته یقول : لو ان رجلا تزوج امراءة وجعل مهرها عشرین الفا وجعل لابیها عشرة الاف کان المهر جائزا والذى جعل لابیها فاسدا.⁽¹⁾ 

((وشاء)) مى گوید: از حضرت رضا (علیه السلام ) شنیدم که فرمود: اگر مردى با زنى ازدواج کند. بیست هزار براى مهر زن و ده هزار براى پدرزن قرار دهد، مهریه صحیح و جایز است ولى آنرا که براى پدرزن قرار داده ، فاسد و غیرقانونى است .

لازم به توضیح است که توجه به اینکه دختران زودتر از پسران به سن بلوغ مى رسند و از نظر عاطفى نیرومندتر از پسران هستند، آیین مقدس اسلام ، اجازه پدر یا جد پدرى را در امر ازدواج دختران بکر، لازم و ضرورى مى داند، ولى این حق براى پدر تا زمانى محفوظ است که به مصلحت دختر عمل کند و زیانى به او نرساند، لذا هرگاه پدر غایب باشد، یا بخواهد اعمال حاکمیت بیجا نماید و مصلحت دختر خود را در نظر نگیرد، در این صورت حق اجازه از وى سلب مى شود و دختر مى تواند آزادانه و آگاهانه به ازدواج مورد دلخواه خویش اقدام نماید.

دخترى که به حد بلوغ رسیده و رشیده است یعنى مصلحت خود را تشخیص مى دهد، اگر بخواهد شوهر کند، باکره باشد، باید از پدر یا جد پدرى خود اجازه بگیرد و اجازه مادر و برادر لازم نیست .⁽²⁾ 

اگر پدر و جد پدرى غایب باشد، به طورى که نشود از آنان اذن گرفت و دختر هم احتیاج به شوهر کردن داشته باشد یا دختر باکره نباشد، اجازه پدر و جد لازم نیست .⁽³⁾ 

ویشترط فى تزویج البکر اذن الولى وهو الاب والجد الاب على الاحوط وجوبا الا اذا منعها الولى عن التزویج بالکف ء شرعا وعرفا فانه تسقط ولایته حینئذ.⁽⁴⁾ 

در ازدواج بکر، بنا به احتیاط واجب اجازه پدر و جد پدرى لازم است مگر آنکه بخواهند دختر را از ازدواج با مردى که واجد شرایط همسرى شرعى و عرفى او است ، باز دارند در این صورت حق اجازه آنها ساقط مى شود.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- کافى ، جلد 5، ص 384. 

2- توضیح المسائل (مرحوم امام خمینى رحمه الله علیه )، مساءله 2376. 

3- توضیح المسائل ، (مرحوم امام خمینى رحمه الله علیه )، مساءله 2377. 

4-منهاج الصالحین ، جلد 2، ص 266.